Geriatrie in Sierra Leone

De module Geriatrie is gegeven.
Ik verkeerde in de veronderstelling dat ik ook het examen moest voorbereiden. Behalve de noodkreet van de Decaan in ons kantoor toen ik twee weken in het College was: ‘Wie weet er iets van Geriatrie?? Jij, Kiki? Mooi, ga je gang!’ heb ik er nooit meer iets over gehoord, noch van hem, noch van anderen. Iemand van de docenten had me een verslag beloofd van een onderzoek wat met geriatrie hier te maken had, maar daar wacht ik nog op, zes weken later. Geheel in de plaatselijke tradities trouwens.
Op zich vind ik niet dat ik het slecht gedaan heb. Ik heb de onderwerpen Introductie; Veranderingen gerelateerd aan verouderen; Medicatie en ouderen; Vallen en functieverlies; Dementie, delier en depressie; Incontinentie en Oudermishandeling behandeld. Gaandeweg begon ik me zekerder te voelen in de lessen, al bleef het moeilijk om te beoordelen welk niveau van kennis de laatste jaars studenten in het algemeen hebben. Ik ben er ook maar middenin gevallen. Ook bleven de ‘uitdagende’ technische belemmeringen waar ik het eerder over had me plagen.

Enfin, de examens naderden, vertelden de student me. Ik kwam op het idee van een ‘Take Home Exam’: zoals ik al eerder zei leek Geriatrie me hier niet zo’n heel bekend concept, en ik had zelfs wat twijfels over de relevantie ervan gegeven de gemiddelde levensverwachting van 49,5 jaar. Wat hebben wij op de HBO-V bijvoorbeeld gehad over tropische ziekten? Maar iedereen hoopt op vooruitgang van Sierra Leone, dus misschien is het geen verloren energie.
Zo’n examen wat 45 % van de uitslag van het totale examen zou zijn leek me nuttig, omdat de studenten dan in elk geval met de stof aan de slag moesten. Ik heb de opdracht gegeven een intake te doen als ‘Geriatric nurse’ bij een persoon van 60 jaar of ouder in de thuissituatie, vijf verpleegkundige diagnoses te formuleren en de eigen bevindingen te verslaan. Het leuke ervan leek me ook dat ik dan een beetje een indruk kon krijgen van de situatie van de oudere Sierra Leoner. Ik heb bijvoorbeeld de hele website van Statistics hier (overigens zeer professioneel!!) doorzocht, maar werd hiervan betreffende dit onderwerp niet veel wijzer.

De meeste examens heb ik binnen, en ik ben gisteren begonnen met nakijken.
Mijn eerste conclusie is dat het niveau van de (betere?, ik ben op een kwart nu) studenten verrassend hoog is. Mooi en bemoedigend voor de toekomst van de gezondheidszorg hier. Kleine kanttekening: er is, ook vanuit de gezondheidszorg, een enorme braindrain. Goed gekwalificeerde mensen kiezen vaak voor een goedbetaalde baan in het buitenland. Ik kan het de verpleegkundigen niet kwalijk nemen: na hun driejarige studie, waarvoor ze een miljoen Leones per jaar betalen aan schoolgeld alleen al worden ze twee jaar in een provincie ziekenhuis geplaatst zonder onkosten- of reiskostenvergoeding, voor 150,000 Leones (een krappe 30 euro) per maand. Goed om de personeelstekorten daar op te lossen, maar betaal daar dan ook beter voor denk ik. Zeker wanneer je weet dat de hele familie vaak meedeelt in één salaris.

Een tweede conclusie heb ik nog niet, die zou moeten zijn over het effect van mijn lessen.
Er zijn wel wat opvallende zaken, die ik letterlijk weergeef.
Uit de intakes:
- Veel voorkomende aandoeningen: overweight, hypertension, peptic ulcer and earsmear.
- Veel ouderen roken niet en drinken geen alcohol. Maar de meerderheid gebruikt wel ‘Kolanuts’. Die worden op straat aangeboden, ze zien er uit als een hoekige grote kastanje. Ik heb mijn vriend gevraagd naar het effect ervan: ‘It gives you appetite and energy to work, it makes your eyes dry and you are unable to sleep’. Vandaar dat slechte slapen!
- De GP (huisarts) wordt regelmatig bezocht, de medicatie ‘often reviewed’. Goed zo!
- Bij het lichamelijk onderzoek, het zogenaamde ‘head to toe assessment’ wat ook een verpleegkundige taak is hier en wat ze tot mijn verrassing ook gedaan hadden, werd bij bijna alle vrouwen vermeld ‘no clitoris, no labia minor’. Na het een paar keer gelezen te hebben ging er een lichtje branden. Vrouwenbesnijdenis is hier helaas nog steeds heel gewoon, al is het een ‘mildere’ variant dan die in Oost Afrika waar ze vaak de hele boel wegsnijden en dichtnaaien. Desalniettemin vreselijk.
- ‘They are irritable, forgetfull. They have childish emotions and noise disturbed them’ (Regelmatig genoemd).
- She may feel or aquire the impression that she is looked upon as a nousance; she may feel displaced’.
- ‘She was orientated to time and place. She gave dates wrongly’.
- Mobility: ‘At this age they are prone to injuries and can easily fall because they cannot balance well’.

Nu de verpleegproblemen:
- Veel genoemd: ‘Activity intolerance due to aging’.
- Idem: ‘Risk for caregiver role strain related to aging and chronic illness’. Als doel hier bijvoorbeeld: ‘Family will manage the old womans condition with minimal stress’.
- Een vrouw die de diagnose ‘sinile dementia’ had gekregen (‘patient was repeating the same statement over and over’ en had dus ook een ‘knowledge dificit’) werd het advies gegeven ‘not to walk at night to prevent falls and injuries’.
- Veel ouderen zijn: ‘Depressed, due to loss of activities, or because of inactivity due to illnesses’.
- ‘She needs help but is not inclined to seek it. Help must be supplied nevertheless, and the young must supply it’.
- Verder zag het er tot nog toe (ook?) prima uit.

Uit de bevindingen:
- ‘The level of knowledge (van de student hier) is not at all enough since they were very difficult to deal with and become irritable easily’. Zeer regelmatig genoemd.
- ‘I found it difficult to assess the aged as they need a lot of patience to gain their confidence’.
- ‘Aging is a difficult process’.
- ‘Aging is inevitable’.

Tot zover mijn examens.
De afgelopen week hoorde ik dat de examens centraal gemaakt worden, dat ik daar dus niets voor hoefde te doen. Maar omdat ik deze opdracht al had gegeven telt die toch een beetje mee gelukkig.
Mijn zeer gewaardeerde Rotterdamse geriatrische ex-collega Oda Hoff is veel in mijn hoofd geweest.
Oda, als je dit leest: ik heb nog steeds al mijn ledematen. En ik heb me er nooit, nooit zorgen over gemaakt hier.
Hartelijke groeten!