Animal farm

Ja, dat is onze compound ook zeker.
Ik ben levenslang al net zo geboeid geweest door mensen- als door dierenleven. Hier heb ik alle tijd om me ook met de laatste categorie bezig te houden.

De grootste groep van onze dieren is kip. Momenteel hebben we er 22. Recent is er één van de piepkleine kuikens verdwenen, en de witte staartloze opperhaan met zijn enorme ego is deze week de pan in gegaan.
Het was boeiend om vooral het liefdesleven van de witte haan te observeren. Volstrekte ontrouw, hanig gedrag met na de daad een schijnbaar innige relatie met de gedekte kip die soms wel een halve dag duurde. Dan zag hij een andere lekkere chick en hop, alles begon van voren af aan. De hennen lijken niet rancuneus of te bezwijken onder liefdesverdriet. Ik heb me verbaasd over het feit dat zij trouw aan zijn zijde bleven rondscharrelen terwijl de andere volwassen haan die ik persoonlijk veel aantrekkelijker vind een liefdesleven in de marge leidde. Dit laatste verandert nu.
Overigens vroeg Moses mij of ik het erg zou vinden om één van onze kippen op te eten, heeft hij de witte haan voor de slacht uitgekozen en hebben we veel halfwas hanen rondlopen.
Eén van die kleintjes is momenteel zijn identiteit aan het ontdekken. Wanneer hij de kans krijgt springt hij op een hennenrug of iets wat daarop lijkt, ik zag hem ook eens op de rug van de vier keer grotere eendenvrouw springen die doorliep alsof er niets aan de hand was. De hennen reageren vooralsnog geïrriteerd op zijn puberale gedrag.
Mijn favoriete kip is de moeder van de kleine kuikentjes die ze beschermt met een onverschrokkenheid die het begrip ‘moederliefde’ een nieuwe dimensie geeft. Met een grom, staart en vleugels uitgespreid, vliegt ze op alle vermeende of reële bedreigingen voor haar kinderen af en verjaagt op die manier soms zelfs de honden. Alleen Mieke2 tolereert ze wonderlijk genoeg in hun nabijheid. Haar opvoeding bestaat uit eindeloos rondlopen, waarbij de kleintjes haar piepend volgen en in de loop van de tijd haar gedrag gaan imiteren. Harken door de grond, kijken wat er ligt en pikken. Ze pikt dat vaak zelf even op en laat het dan weer vallen voor de kuikentjes, waarbij ze zelfs stukjes brood kleiner maakt. Doen ze niets ermee dan gromt ze, wat zachter nu, een bevel: ‘Oppikken en –eten!’. Door de tijd heen worden de kuikentjes steeds meer kip, hoewel ze nog steeds aandoenlijk klein zijn.
Als laatste wil ik hier Jut en Jul noemen; twee halfwas haantjes die als enige twee uit een nest van tien de zeer vroege dood van hun moeder hebben overleefd. Ze zijn erg bijdehand en altijd bij elkaar, hoewel ook zij meer invloed lijken te ondervinden van hun hormonen en zelfs elkaar ‘s morgensvroeg wel eens aanvallen. Moses is erg op ze gesteld, en vertrouwde me toe dat hij hen nooit zou kunnen opeten.
De namen geef ik in mijn gedachten trouwens; alleen de honden, onze eerste geit Froukje en Mieke2 kent de mensheid alhier bij naam.

De twee parelhoenders zijn wild, fascinerend en soms irritant omdat ze al het andere gevogelte kunnen terroriseren. In de avond maken ze een enorm kabaal op de veranda van James’ huis waar het kippenhok staat, waarbij ze lijken te worden aangemoedigd door het geluid van de generator en luide muziek. Een duivels gekakel. Overdag verdwijnen ze meestal in de bush achter de compound.
Eén keer heb ik de paringsdans van de parelhoenders mogen aanschouwen: topballet met grote gratie en hoogten, imposante technieken, en snel!
Het paringsgebeuren van de eenden is traaaaag. We hebben er drie. De grote witte noem ik Dagobert, de kleinere zwarte Donald en de enige vrouw, wit, Katrien. Donald is gek op Katrien en vice versa. Om haar te verleiden loopt hij rondjes om haar heen en pikt op haar rug en in haar nek. Na enige tijd klimt hij op haar rug, waarbij hij meerdere pogingen nodig heeft. Dan toenemende opwinding en eindelijk lukt het. Na de daad, of zelfs in de eindfase, vallen beiden op hun zij, enorm komisch. Dagobert doet het ook wel met Katrien wat ze niet erg vindt, maar minder vaak. Hij heeft de pik op Donald, zelfs letterlijk, maar nu zit Katrien op eieren dus ze zijn tot elkaar veroordeeld en het kan niet de hele dag oorlog zijn.
Dagobert en Donald eten brood uit mijn hand; ik oefen ze om hoger te springen. Moses wil een vijvertje gaan maken voor de eenden bij de uitstroom van de badkamer. Lijkt me heel leuk!

Het laatste gevogelte: zeven duiven. In de regentijd is meer dan de helft gesneuveld. Ik denk stiekem dat Moses’ afwezigheid daarbij minstens zo belangrijk is geweest want ik zie de mannen hier de duiven niet meerdere keren per dag met brood bijvoeren. Nu doe ik dat, op de veranda van het grote huis. De duiven zijn snel te intimideren door de rest dus pikken niet al teveel mee bij de diverse rijstsessies: een cup rice over de compound ‘s morgens en’s avonds, ern soms tussendoor. Dus ik pluk kleine stukjes brood voor ze en bewaak de ingang van de veranda waarbij de kippen, eenden en geiten zich door een streng uitgesproken ‘Go!’ gepaard met een uitgestrekte arm en priemende wijsvinger zich met grote tegenzin laten verjagen.
Later geef ik hen ook wel wat brood hoor; de geiten en het schaap voordat ze het veld opgaan en nadat ze teruggekeerd zijn wat ook zij heerlijk vinden.
Er zit één duif op eieren en er is een erg hanige pronkerige mannenduif waar de vrouwen soms moe van lijken te worden en soms ook weer niet.

We hebben zes geiten. Of liever twee bokken en vier geiten. Froukje, onze allereerste geit en zelfs op de eerste Mieke na ons eerste huisdier, heeft een jong van een maand of acht dat al erg in de belangstelling ligt van de bokken. De moeder-dochterband is er nog steeds. Dan een kleinere zwarte geit met een schat van een dochtertje van twee maanden dat alleen nog op moedermelk leeft. Soms noem ik de zwarte geit ‘Sietske’. Ze is erg brutaal en zeer gefixeerd op brood uit de ‘keuken’ wat ze wanneer ze de kans krijgt zelf gaat halen. Het jonkie speelt graag met haar moeder, of voert in een uitbarsting van levenslust een wilde dans uit waarbij de sprongen steeds ingewikkelder en beter gecoördineerd worden.
De bokken en de jongen zijn allemaal bruin-zwart. Bert, de oudste bok, is de boss volgens Abdul Kaim die alle dieren goed kent en ze bijzonder liefdevol verzorgt. De gevechten tussen Bert en de jongere bok zijn boeiend: eerst snuffelen, dan een beetje achteruit en dan verheffen ze zich voluit op de achterpoten om daarna scheefweg hun gehoornde voorhoofden met een enorme bons tegen elkaar te laten knallen.
Ook de geiten kennen deze techniek maar beoefenen die minder. Soms ter verdediging van hun kroost; soms bij afweren of juist verleiden van de bokken en in alle gevallen effectief.
De jongere bok heeft een vreemde stem. In plaats van gemekker klinkt zijn stem als van een klagend kind of, excusé, als van iemand die over zijn nek gaat, wat me nog niet heeft geïnspireerd tot een passende naam. Hij is wel vertederend.
We hebben één schaap met een mannelijk lam dat groeit als kool. Het is voor de toekomst niet erg dat het schaap geen man heeft want in Sierra Leone kunnen schapen vanzelf zwanger worden heb ik gehoord.
Het schaap is een rustig dier met wijze ogen. Door het brood is ze meer aan me gewend, zodat ik haar nu ook kan aaien. De allereerste keer dat dat mocht had ik haar net een stuk gegeven. Ik zat op mijn hurken voor haar, en ze rook eerst aan mijn handen of er nog iets was; daarna ging haar neus naar mijn gezicht wat ze helemaal afsnuffelde; ik had ook wat brood gegeten namelijk. Als laatste kreeg ik tot mijn grote geluk een likje over mijn ogen. Sinds die dag noem ik haar mevrouw Schaap, naar één van mijn zussen. Ze begint ‘s morgens vroeg luid te blaten wanneer ze me ziet edoch vandaag wacht haar teleurstelling want het brood is op.
Het lam is prachtig en gracieus op een soms hakkelende manier. Ook bij hem begint het geslacht zijn gedrag zichtbaar te beïnvloeden, waarbij hij vooral het twee keer kleinere geitje probeert te bespringen wat hem de woede van haar moeder oplevert. Het geitje zelf vindt het wel een leuk spelletje geloof ik.

Last but not least: de honden Tjarda en Robbie. Twee schatten, hoewel Tjarda een echte vrouw met tricky maniertjes is: soms onderdanig, soms de heilige onschuld en bij alles de drang om dier nummer één te zijn. Robbie is een goeierd. Hij laat Tjarda de lekkerste hapjes van onder zijn bek wegkapen en doet zijn uiterste best om zo goed mogelijk met de nieuwe Europese regelgeving om te gaan naast het Afrikaanse ‘laisser faire’. Ze willen gedurende de dag regelmatig aangehaald worden. Tjarda is jaloers wanneer ik Robbie aai; dan duwt ze haar lijf tussen Robbie en mij en en zijn kop opzij om met haar neus mijn handen te vinden. Dé manier om ze van elkaar te onderscheiden is de positie van de staart: bij Tjarda een krul, bij Robbie recht. Toen ik hier net was konden ze vooral ‘s avonds uren samen spelen, maar Tjarda is zwanger en wordt dikker en dikker en slaapt veel of ontvlucht de compound, op zoek naar haar lover schat ik in. Of ‘een’ lover. Als ze weer terug is besnuffelt Robbie haar van alle kanten.
Robbie is gecastreerd. Zonder verdoving vertelde Moses: ‘His eyes became green! But I looked after him very well’. Robbie zoekt nu toenadering bij het lam en ook dat is weer prachtig om te zien.