Bus-iness

Moses opperde het idee om uit te gaan kijken naar nog een auto vooor commerciële doeleinden voor het eerst ergens halverwege onze vakantie in Nederland. Mijn hoofd was toen wat geld betreft bezig met een erg wankele balans van inkomsten waar ik op hoopte en uitgaven die ik niet overzag. Dus na zijn woorden kwam daar niet een onmiddellijk ‘Eureka!’ voor in de plaats, hoewel ik de logica ervan wel direct inzag. Er lijkt van alles in Nederland praktisch voor het grijpen wat in Sierra Leone van onschatbare waarde is.
Na een paar dagen was ik aan het idee gewend. Het was niet de bedoeling om de helft van onze tijd ver van elkaar te leven, we moesten stappen gaan ondernemen om onze inkomsten in Sierra Leone te verhogen en transport lijkt een goede sector. We gingen zoeken op internet.
Uiteraard is daar heel wat te vinden, ook weer vaak tegen verrassend lage prijzen voor zover ik het als betrekkelijke leek op dit gebied kan beoordelen. Maar financiëel gezien voor ons met wat geluk wel haalbaar, hoewel de kipper die we eerst wilden - een vrachtwagentje met een laadbak die volgeladen kan worden met zand dat je eraf kiept door hem schuin omhoog te laten gaan - maar uitgesteld moest worden tot later. Wel lucratief, zo’n kipper, met al dat bouwen op het schiereiland!

Een paar weken van Googelen volgden, van proberen transporteurs te vinden en zorgvuldige observaties van trucks en vrachtwagentjes die we onderweg tegenkwamen: MAN, Iveco, Nissan, Daf, Mitsubishu, Renault, Scania en nog veel meer. Nooit gedacht dat dit zou gebeuren: ik viel voor stoere Amerikaanse trucks met lange neuzen en veel chroom en voor bijzonder doeltreffend uitziende kippertjes. Ik vroeg me af hoe gecompliceerd de zaak werd wanneer er geen contactsleutel meer was en hoe je je aankoop verzekeringstechnisch gezien van de plek van aankoop naar de haven van Rotterdam moest krijgen.
Vlak voordat Moses terug zou gaan naar Freetown vonden we iets geschikst. Op Marktplaats werd een Ford Transit uit 1995 aangeboden door een garage in de buurt van Arnhem, die tevens kon zorgen voor transport naar Afrika. We gingen er per trein naartoe en hadden direct vertrouwen in de eigenaar, dus besloten ter plekke tot kopen zonder de bus zelfs gezien te hebben anders dan op de foto.
Moses vertrok, ik vroeg om de rekening van bus en transport en zodra ik mijn salaris van augustus had ontvangen maakte ik het bedrag over om er zeker van te zijn dat de bus inderdaad naar Freetown zou gaan.
De eigenaar adviseerde hem vol te laden, dat scheelde niets in de transportprijs, en naast de 50 tweedehands autobanden (schaars in Freetown!) en twee fietsen voor eigen gebruik die we ook bij hem konden kopen werd de bus gevuld met nuttige dingen die van diverse kanten kwamen: stereoapparatuur, kleding, een computer, printers en faxen. Ook kon ik de bagage die Moses op Schiphol wegens overgewicht had moeten achterlaten erin kwijt, met wat kadotjes, in een koffer van de Kringloop van Sassenheim.

Lange weken verstreken. We hadden ongeveer een idee wanneer de bus zou kunnen aankomen, maar wisten niets over beïnvloedende factoren waar niemand meer vat op had zodra hij voor transport was aangeboden. Moses vroeg me hoe hij de autopapieren zou krijgen: nooit aan gedacht. Ze werden zoals gebruikelijk is opgestuurd naar Freetown met DHL rond de tijd dat de MS Grimaldi met onze vracht daar werd verwacht. Ook moest hij een kopie hebben van de originele factuur. Die was digitaal door mij opgeslagen, en we hadden geen enkele keer geoefend met e-mailen zoals ik wel van plan was. Stanley van de Faculty of Nursing die we een laptop uit Nederland gegeven hadden bood hier uitkomst. Ik mailde hem met de vraag of hij alsjeblieft de bijgevoegde factuur kon printen, gaf Moses Stanleys nummer en binnen een paar dagen was ook dat voor elkaar.
Meer wachten, Moses keek vele vroege ochtenden voordat hij op het land aan de slag ging aan het strand of hij de Grimaldi al zag komen, aangemoedigd door bekenden die wisten van de bus. Ik kreeg dringende verzoeken meer duidelijkheid bij de Nederlandse garage te vragen maar die kon ons ook niet wijzer maken. Eindelijk, eindelijk lag de juiste Grimaldi voor Freetown. Toen duurde het nog twee weken voor hij kon aanmeren omdat het druk was daar.
Twee dagen voor mijn aankomst hier stond de bus op de kade. Moses was een dag bezig met de nodige formaliteiten en we konden hem na het weekend op gaan halen.

Maandagochtend vroeg vertrokken we met twee Okada’s. De rit op de motor door Freetown was weer een feest om mee te maken: al de mensen, de bizarre zaken die je onderweg ziet, de risico’s in het chaotische verkeer, de wind om je hoofd, het prachtige uitzicht vanaf de heuvels.
Aangekomen op de kade liepen we naar de plek waar de bus echt stond met alles erin voor zover we het konden zien door de groezelige raampjes. Toen volgde een lange dag.
Ik maakte kennis met voor mij onbekende mensen die ons met het vrijgeven van de bus konden of moesten helpen. We wachtten op de kade, mensen vertrokken weer omdat het te lang duurde, Moses was afwisselend blij omdat het eindelijk zover leek of geïrriteerd wanneer hij weer wat moest schuiven om de zaak op gang te houden. Af en toe trok hij zijn telefoon en blafte er aanmoedigingen in, vaak werd hij gebeld over wat er nog moest gebeuren en hoe lang het nog zou duren. Van de kade vertrokken we in de loop van de middag naar een nabij gelegen bank waar de laatste noodzakelijke transactie zou plaatsvinden. Na een tijdje sloot de bank en we waren leek het geen steek verder gekomen. Ook onze belangrijkste contactpersoon kwam bedrukt zeggen dat het die dag niet zou lukken.

‘Africa!’ verzuchtte Moses voor de zoveelste keer, ‘it’s not easy’. Ik vond het een flinke understatement: ik begreep niets van wat er gebeurde, waarom we wie moesten zien of betalen, wat het oponthoud van een dag veroorzaakte terwijl er al een dag gewerkt was aan documenten en procedures. Maar ik had een rotsvast vertrouwen in Moses’ zakelijke, tactische en communicatieve vaardigheden..
Het goede nieuws was dat de bus er wel stond, compleet met inhoud. Vooral de week voor mijn vertrek ging ik me ernstig afvragen of hij überhaupt wel in Freetown zou aankomen; of hij niet ergens in Nigeria of Senegal waar de Grimaldi ook moest aanleggen ontscheept was.
Ook is het tegenwoordig veilig om je spullen op de kade te hebben staan; dat was bijvoorbeeld een jaar geleden heel anders.

De volgende dag vertrokken we een stuk later maar weer met goede moed per Okada. Het zou beslist niet lang meer duren. De bus werd op gang geholpen met startkabels en naar het hek gereden. Na zes uur wachten, verontwaardiging over extra betalingen en het toch maar weer doen gingen de hekken eindelijk ook voor ons open. Tell God tenki!
Moses ging op zoek naar een politie-agent die met ons mee kon rijden door Freetown. Er zaten nog geen kentekenplaten op de bus en zeker met de naderende kerst zou de politie hier makkelijk Le 500.000 voor kunnen maken. Er stapte een jonge frele agente naast me in en we vertrokken naar huis, de agente meezingend met de kerstliederen op de radio met het stapeltje autopapieren in haar handen. Eén keer onderweg sloeg de motor die sinds de start met de kabels had staan draaien af, na een noodstop in een file. Omdat er weinig mensen bereid bleken even te helpen met aanduwen en Moses niet achter het stuur vandaan wilde heb ik dat maar gedaan, tussen twee mannen in, tot grote verbazing en vermaak van de omstanders en verwondering om mijn spierballen van de agente.
Onze aankomst op de compound hier was glorieus: eindelijk verscheen de bus waar al lang over was gesproken.

Het is geweldig om te weten dat het dus kan: betrouwbaar goederen vervoeren van Nederland naar Sierra Leone. De banden zijn direct verkocht; autobanden zijn echt schaars in Freetown. Een prachtige stereotoren met boxen die ‘can blow up our house!’ staat in onze kamer, evenals de flatscreen TV die in Nederland een postzegeltje is genoemd maar mensen die hem hier zien stil maakt. De eerste avond sliep ik in bij het geluid van twee TV’s, onze oude met SLBC en de nieuwe met een DVD, Paul Simon door de stereo en BBC World op de transistorradio.
De kleding is weggegeven en met de computerapparatuur moeten we nog even naar het internetcafé want de baas daar heeft er wel belangstelling voor.

De afgelopen weken is er alweer hard gewerkt. De bus was eigenlijk voor goederenvervoer, maar moest worden omgebouwd tot Poda poda, een taxibusje voor personenvervoer.
De motor is sterk, de radio met boxen prima. Er is een nieuwe accu in gegaan, de roestige plekken en deuken zijn bijgewerkt, de te smalle bumper die er op de kade bovenop lag is aangepast, het schot tussen de voorbank en de laadruimte verwijderd, er zijn twee ramen in de laadruimte gemaakt en vier kleine raampjes achterin uitgesneden, de bus is geverfd en gespoten, de belichting gerepareerd, er zijn ijzeren frames voor bankjes gemaakt en bekleed, en de bankjes zijn muurvast aan de bodem gelast. Er is zelfs een andere dop voor de tank gevonden in een oude Mercedes die gestript werd, en een nieuwe achteruitkijkspiegel gesneden uit een niet passende vervanger. Moses maakte dagen van 16 uur en liet me van iedere transactie en vordering nota’s en foto’s zien.
De Sierra Leooonse kentekenplaten en het verzekeringsbewijs kwamen exact op de afgesproken dag.

Het resultaat is geweldig. Ik ben weer zeer onder de indruk van de creativiteit van mensen hier in hun werk met erg beperkte gereedschappen, hun toewijding en hun trots op het resultaat.
Onze business start veelbelovend en ik ben bevestigd in wat ik eigenlijk al wist: ‘We are an excellent team!’