Lucky

Er zijn behoorlijk wat honden in Sierra Leone. Het zijn heel vaak ‘zwerfhonden’; geen baasje die ze in huis houdt, aanhaalt, voor dagelijkse maaltijden zorgt, naar de dierenarts gaat bij ongemak, anti vlooienspul geeft of zelfs tanden poetst. De gemiddelde hond verblijft wel in de buurt van mensen maar is daar zeer beducht voor, wat ik kan begrijpen gezien de talloze malen dat ik iemand, jong of oud, stenen naar een hond heb zien gooien. Honden worden minimaal gewaardeerd en getolereerd vanwege hun waakzaamheid in de nacht.
Aardig wat honden zien er ook erbarmelijk uit. Schurftige plekken op de huid, hinkelende honden met gebroken poten, honden waar de ribben letterlijk uitsteken, honden met huidaandoeningen waardoor ze hun vacht verliezen en een bijna geroosterde huid door de zon overhouden. Afgekauwde oren waarvan ik me heel lang heb afgevraagd hoe die nou ontstaan. Mijn voorlopige conclusie is dat hongerige honden ‘s nachts aan de oren van letterlijk de underdog knabbelen om nog iets van vlees binnen te krijgen.

Pas toen we gingen wonen in dit huis leerde ik wat honden persoonlijk kennen. Hier op de compound zonder hek verbleven er toen een stuk of vier, vijf. Eén daarvan, een oude reu met een schurftig lijf, lag vaak op de trap achter die naar onze etage leidt. Aanvankelijk begroette hij ons met nijdig gegrom en opgetrokken lippen, waarop ik hem zachtjes op geruststellende toon toesprak en voorzichtig passeerde. Moses, die ook van honden houdt, ging hem het visafval van onze maaltijden geven, en de hond leerde ons zo goed kennen dat ik hem dichter durfde benaderen: eerst een voorzichtig uitgestoken hand waar hij aan kon ruiken, daarna een zacht aaitje op zijn schurftloze neus en krabbelen achter zijn oren.
Het kwam zover dat wanneer de hond onze auto aan hoorde komen hij kwispelend en af en toe zelfs jankend van vreugde naar mijn kant toe kwam om aangehaald te worden, waar hij en ik erg van genoten.
Op een middag toen we zaten te eten in huis, hoorde ik buiten een vreselijk gejank. Omdat het leven voor de gemiddelde mens hier er ook heel anders uitziet dan dat in Nederland had ik al eerder besloten om me voorlopig niet teveel met de lokale praktijken te bemoeien, dus ik probeerde maar door te eten. Wat niet lukte; het was afschuwelijk. Moses zag het, begreep waarom en zette de radio aan, maar mijn gevoel van verdriet verdween niet. De reu zag ik daarna niet meer. Toen ik Moses er een paar dagen later naar vroeg, vertelde hij me dat het dier gestenigd was door een beneden buurman die ik ook nog graag mag. De reden? Omdat hij zo smerig was.

Ik heb hier in Sierra Leone mijn bijna vegetarische leven opgegeven omdat het erg onpraktisch was gezien de noodzakelijke voedingsstoffen, en omdat het leven van veel dieren die uiteindelijk geconsumeerd worden in het algemeen toch nog veel leuker is dan dat van dieren in de Europese bio-industrie. Bovendien ben ik niet principieel tegen het eten van planten of dieren.
Het denken over ‘onze’ praktijken; hoe wij met miljoenen dieren met gevoel en een ziel omgaan en hoe dat maatschappelijk geaccepteerd is, maakte dat ik deze buurman later nog steeds graag kon mogen.
Ik ben geen discussie met hem aangegaan over waarom de hond op die manier dood moest. Ik ben hier bij mensen met een heel ander leven dan dat wat ik ken, veel moeilijker dan dat van de gemiddelde Europeaan, doordrenkt van ‘bijgeloof’ om nog enigszins een illusie van controle over dat leven te hebben; in een cultuur en een samenleving die ik vaak nog steeds niet begrijp maar waarvan ik de individuën die ik beter leer kennen enorm kan waarderen om hun levenslust en vriendelijkheid onder uitzonderlijk uitdagende omstandigheden. Bovendien spreek ik de taal niet goed, wat keer op keer voor kleine en grote communicatiestoornissen zorgt. Ook denk ik dat wij vreemdelingen al veel te vaak met een arrogant opgestoken vingertje staan zonder aandacht te besteden aan de balk in onze ogen.
Voor zover ik dat kan, en vaak met twijfel in mijn hart omdat ook ik de wijsheid niet in pacht heb, probeer ik maar het goede voorbeeld te geven.

Kort nadat de reu gesneuveld was namen onze buurvrouwen een pup in huis. De puppies worden veel te vroeg bij hun moeder vandaan gehaald. Fidel was geboren in de regentijd, en bracht haar eerste weken buiten in de regen onder haar moeder door met een broertje of zusje. Haar moeder was een klein fel hondje, een prima hondenmoeder denk ik, die ik niet meer heb gezien nadat Fidel naar onze etage verhuisd was. Ze was vals, hoorde ik van wat mensen.
Het verbaasde me zeer dat de vrouwen een hondje in huis wilden, en het was ergerlijk en treurig om de eerste weken aan te zien. Ik vond Fidel regelmatig middenin de nacht op het kleedje voor onze deur, het enige zachte plekje in al het beton, uitgedroogd, hongerig en trillend. Ik hoorde hoe de zindelijkheidstraining verliep: na een hele nacht alleen in een afgesloten ruimte werd ze ‘s morgens jammerlijk jankend door haar eigen stront gewreven en toegeschreeuwd. Toen heb ik wel commentaar en tips gegeven, maar ik hield mijn hart vast voor wat er van het diertje terecht zou komen.
Ik moet zeggen dat het resultaat tot nog toe mijn zwartgallige verwachtingen lichtjaren overtreft. Ze is zeer onopgevoed maar heeft een uitzonderlijk leven voor een hond in Sierra Leone. Ze is de enige goed doorvoede hond die ik ken. Ze is zelfs gesteriliseerd en er wordt aandacht besteed aan haar huid. De kinderen spelen met haar en ze lijkt een gelukkige hond.

Wij mogen elkaar nog steeds heel graag. Ik maak haar erg duidelijk wie van ons de baas is: ik.
‘s Morgensvroeg, wanneer iedereen hier nog slaapt en Moses water gaat halen, komt ze naar onze deur en haal ik haar aan, waarbij ze met gesloten ogen roerloos op een af en toe heftig kwispelend staartje na mijn liefkozingen ondergaat. Als ik door de gang loop stuift ze op me af en loopt kwispelend met me mee; soms bijna tegen me op springend maar bij een kort ‘No!’ van mij snel weer op vier poten die vaak erg smerig zijn van onderen, waarom ik ze niet tegen mijn kleren aan wil hebben. Ze kent het geluid van de auto en wacht ons op met blijde verwachting, ze kwispelt me uit wanneer ik weg ga. Toen ik hier na drie en een halve maand weer terug kwam keek ze eerst stomverbaasd, maar lag binnen vijf minuten op haar rug aan mijn voeten, klaar om aangehaald te worden.
Haar blaffen ‘s avonds is wel irritant; enorm veel kabaal in de kale gang waarop met nog meer kabaal wordt gereageerd, maar tegenwoordig ga ik zelf op haar af en gooi haar buiten of ik geef haar een mep met mijn slipper. Duidelijk en effectief; onze wederzijdse liefde lijdt er geenszins onder en de buurvrouwen kijken verwonderd en waarderend toe.

Bij terugkeer uit Senegal deze week vonden we tot onze verbazing een andere pup in onze gang; in een hoekje voor de deur van Aisha, op een stuk papier naast een leeg bord. Aisha leidt een nogal losbandig leven en is vaak niet thuis; ook ‘s nachts niet. Op zich is dat prima, maar de volgende dagen groeide mijn ergernis wanneer ik het hondje zag, steeds alleen naast het lege bord. Ik ging haar aanhalen en stiekem wat bijvoeden wat erg nodig was en speelde een beetje met haar, waarop ze steeds enthousiaster reageerde.
Na vier dagen waarop ik Aisha geen moment met het hondje heb gezien en mijn zorgen groeiden zei ik tegen Moses: ‘Laten we haar meenemen naar ons land’. We willen toch honden, en Foday, die op de boel past en een bijzonder aardige jongeman is had deze week zelf ook al een pup bij hem genomen. Moses bleek dezelfde gedachten als ik te hebben. Om vrijdagnacht drie uur heeft hij het hondje naar zijn vriend hier vlakbij gebracht en nadat hij zaterdagochtend water had gehaald zijn we om half zeven met haar in de auto naar Foday gegaan, in een hoosbui, ik met het hondje op mijn schoot. Niemand weet er verder van.

Het is een heel rustig diertje, overwegend wit met wat bruine vlekken. Eenmaal bij ons huisje zag ik op de veranda de andere pup, evengroot als zij, en overwegend bruin met witte poten, een reutje wat Moses ‘Rob’ heeft genoemd naar degene in Holland die hij het meest waardeert en vertrouwt.
De hondjes maakten kennis met elkaar wat beiderzijds voor grote vrolijkheid zorgde. Mieke en de kuikens, Corrie en Nel, werden uit het nachthok dat op de veranda staat bevrijd en kregen wat bulgur van Foday die intussen wakker was en de deur had geopend. De kuikens en Rob bleven uit Miekes buurt, maar de nieuwe pup had ook wel trek in bulgur. Mieke maakte zich groot terwijl ze al twee keer groter is dan het hondje, tokte afkeurend en pikte haar enkele keren venijnig in de neus; de pup keek alleen terug met onschuldige ogen en ging toen haar gang onder onze goedkeurende blikken waarop Mieke haar verder maar negeerde.
Ik voelde me enorm gelukkig. Ik zat op het houten bankje op ‘onze’ veranda tussen Moses en Foday in de groene vallei met regen en nevelflarden tussen de heuvels wat verderop en snoof de frisse lucht. Mieke liet zich tussen haar vleugels krabbelen en vertelde koerend hoe leuk ze onze plek vond. Corrie en Nel huppelden wat verderop in de regen tussen de pas gepote pinda’s en mais die al centimeters boven de grond staan, op zoek naar andere lekkere hapjes. Ik zag een nieuwe bananenpalm in wording die Foday deze week neergezet heeft en de hondjes wit, bruin en aandoenlijk klein, bij elkaar.
Toen heb ik de nieuwe pup ‘Lucky’ genoemd.
Hoewel ik erg uitkijk naar onze Nederlandse vakantie weet ik zeker dat ik Sierra Leone ga missen.